„Egzystencjalny” i wielki słownik łaciny

Egzystencjalny – to słowo roku 2019 według Dictionary.com, które sygnalizuje obawy ludzkości o skutki zmian klimatu, przemoc z użyciem broni, masowe strzelaniny i zagrożenie dla demokracji na świecie. „Oddaje poczucie walki o przetrwanie – dosłownie i w przenośni – naszej planety, naszych bliskich, naszego sposobu życia” – napisali autorzy plebiscytu, którzy brali również pod uwagę takie słowa jak wir polarny, terroryzm stochastyczny i oczyszczenie.

Pokolenia naukowców z Bawarskiej Akademii Nauk od ostatniej dekady XIX w. pracują nad słownikiem języka łacińskiego. Obecnie Thesaurus Linguae Latinae (T.L.L.) kończy się na hasłach na literze „R” (brakuje haseł na litery „N” i „Q”) i ma być gotowy w 2050 r. Składa się z 18 wielkich tomów. Słowa ułożone są chronologicznie i podane w kontekście: pochodzą z wierszy, prozy, przepisów, tekstów medycznych, rachunków, nieobyczajnych żartów, graffiti, napisów i wszystkiego, co przetrwało ostatnie 2 tys. lat. To zbiorowa praca prawie 400 uczonych. Eduard Wölfflin, pomysłodawca słownika, uważał, że T.L.L. ma podawać „biografie” słów, a nie ich definicje.

Łacina przez ponad tysiąc lat była podstawowym językiem literackim w Europie, jest więc „kluczem do znacznej części ludzkiej historii” – mówi Michael Hillen, dyrektor projektu – a umiejętność rozumienia każdego słowa jest ważna nie tylko podczas czytania klasycznej literatury, ale także dla zrozumienia języka i historii. W Stanach Zjednoczonych nauka łaciny przestała być popularna w latach 70. XX. Według Amerykańskiej Rady ds. Nauczania Języków Obcych (ACTFL) obecnie łacińskiego uczy się ok. 210 tys. uczniów szkół publicznych (to nieco mniej niż uczy się języka chińskiego).