Te reo, język keczua i lud Pehuenche

Kolonizacja Nowej Zelandii przez Europejczyków polegała m.in. na niszczeniu języka i kultury Maorysów. Język maoryski (te reo) został uznany za urzędowy dopiero w 1987 r., a wg spisu powszechnego z 2018 r. tylko 4% populacji i zarazem jeden na pięciu Maorysów (ok. 170 tys. osób) posługiwało się nim co dzień. Obecnie, w dużej mierze dzięki działaniom maoryskich dziennikarek, te reo jest coraz częściej używany w najpopularniejszych nowozelandzkich mediach. Z kolei olimpijski ośrodek narciarski nad jeziorem Tahoe w USA zmienił nazwę – ze Squaw Valley Alpine Meadows na Palisades Tahoe – aby usunąć rasistowskie i mizoginistyczne wobec rdzennych Amerykanek słowa.

Po raz pierwszy w historii Peru nowo mianowany premier Guido Bellido wygłosił przemówienie do Kongresu w języku keczua, który przetrwał mimo setek lat dyskryminacji i prześladowań. 500 lat temu keczua był podstawowym językiem imperium Inków. Obecnie mówi nim ok. 10 mln osób, głównie w Peru, Boliwii i Ekwadorze. W Peru ponad 1,2 mln dzieci uczy się jednocześnie w językach hiszpańskim i keczua, a nowy rząd ma zwiększyć fundusze przeznaczone na ten cel.

Jednym ze sposobów na ochronę kultury i tożsamości ludu Pehuenche w chilijskich Andach jest branża turystyczna – mieszkańcy mogą pracować jako przewodnicy wycieczek oraz sprzedawać tradycyjne rękodzieło i wyroby kulinarne. Po stuleciach kolonialnych inwazji i eksploatacji zasobów przez obcych niektórzy przedstawiciele Pehuenche obawiają się jednak obcokrajowców i nie chcą redukować swojego stylu życia do malowniczego folkloru.