Wstrzymani

Z brzegu wypatrują ich obserwatorzy – rozsiani po całej linii brzegowej, którymi są wolontariusze z różnych krajów. Całą noc podglądają przez lornetkę, czy po drugiej stronie wypływa łódź, śledzą jej drogę i patrzą, gdzie dopłynie. Jak tylko łódź wypatrzą, zawiadamiają pracowników Stage 2. Ci,rozlokowani są po okolicznych wioskach. Zjeżdżają na miejsce i czekają aż samochody przywiozą migrantów z plaży.

Stage 2 to obóz przejściowy UNHCR, do którego trafiają migranci. Spędzają w nim od kilku minut do nawet kilku godzin. Dostają wodę, coś do jedzenia i, jeśli jest taka potrzeba, zostaje im udzielona pomoc medyczna.

Wolontariusze wybierają z grupy jedną osobę – z reguły tę, która najlepiej mówi po angielsku. Ona zostaje liderem. Następnie informują, gdzie się udadzą.

Pytają przybyłych tylko o narodowość.

Ze Stage 2 przybysze przekazywani są do obozu w Morii. Autobusy zabierają ich w drogę przez wyspę. Tam po paru dniach pobytu rozpoczną procedurę rejestracji i składają wnioski o azyl.

W 2015 r. przez wyspę szły grupy ludzi. Były tak liczne, że transport publiczny nie mógł ich obsłużyć. Mapa pokazuje, jak dotrzeć do Mityleny, gdzie znajdują się obozy.

Do środka mogą dostać się tylko wolontariusze, choć nie zawsze jest to proste, oraz pracownicy służb związanych z obozem. Dla mediów właściwie drzwi są zamknięte. Nawet po długich procedurach i uzyskaniu zgody w ministerstwach na miejscu okazuje się, że jednak nie można wejść do środka. W Morii panuje napięta atmosfera. Grupa kilku policjantów czeka w pogotowiu.
Mieszkańcy czasem protestują albo organizują głodówki. Wybuchł też pożar. Zimą aktywiści donosili o skandalicznych warunkach dla przebywających. Śnieg zalegał między kontenerami, część osób nie miała miejsca w nich miejsca.

„Znowu nie wpuszczają dziennikarzy, nie chcą pokazać, co się dzieje” – rzuca jeden z mieszkańców na widok reporterów. Inny krzyczy, że „długo czeka (na wniosek o azyl – przyp. red.) i chce porozmawiać”.

Prościej jest w drugą stronę. Mimo restrykcyjnych regulacji migranci mogą swobodnie poruszać się poza terenem obozu. Dookoła powstały kawiarnie i restauracje. Prowizoryczne, w namiotach, ale zawsze ktoś w nich siedzi i można porozmawiać przy kawie.

W Morii rozpoczyna się procedura o uznanie statusu uchodźcy lub przyznanie azylu. Rozmowy trwają wiele dni, ale to dopiero początek. Na wyniki procedury czeka się miesiącami. W tym czasie niektórzy z przybyszów mogą zostać przetransportowani do kontynentalnej części Grecji.

Inni pozostają i czekają na Lesbos.

W Pikpie mieszkają głównie kobiety i ich dzieci. Jest to miejsce przeznaczone dla tych, którym podróż do Europy przebiegła niespokojnie – padli ofiarą przestępstw i przemocy lub doznali obrażeń.

Mężczyzn właściwie nie widać. Dwóch grało w szachy w bandażach i o kulach.

Ta „miła” atmosfera ma pomóc w leczeniu ran fizycznych i psychicznych.

W każdym kontenerze mieszka około ośmiu osób. Jeden z nich zajmuje inżynier z Syrii.

Piętrowe łóżka przylegają do ścian. Na nich wiszą ubrania i koce. Telewizor stoi w kącie, na małym stoliku, i włączoną ma stację po arabsku. Na przeciwko parzy się herbata. Bardzo słodka. „Chcielibyśmy nawet zostać w Grecji, ale Grecy tu pracy nie mają, a co dopiero my” – mówi, zalewając kolejną filiżankę.

W telefonie przegląda zdjęcia swoich dzieci. Nim je zobaczy, minie jeszcze dużo czasu, choć są już w Europie Zachodniej.

Islam to dominujące wyznanie wśród migrantów przybywających do Europy, ale nie jedyne. W jednym z kontenerów w obozie powstała mała, chrześcijańska świątynia.

Miejscowi z trudem wskazują to miejsce na mapie. Choć mieszkają kilka kilometrów od niego. Czasem zjawia się nawet autobus, który zawozi mieszkańców do okolicznych miejscowości.

By wejść do ośrodka, musimy mieć specjalne zezwolenie. Azylanci również takiego potrzebują, jeśli chcą go nawet na chwilę opuścić.

Mieszka tu ponad 300 osób.

Władze węgierskie twierdzą, że warunki w strefach są bardzo dobre. Kontenery mają klimatyzację, toalety oraz bieżącą wodę. Podobno jest też telewizja – jedyne okno na świat. Zza gęsto rozwieszonych zasiek nie można przecież wiele zobaczyć.

Media nie są wpuszczane do środka. Wolontariusze i organizacje pozarządowe także muszę bardzo długo starać się o pozwolenie.

Azylanci nie mogą opuszczać obozu, dopóki nie zakończy się procedura prawna. Trwa ona od kilku miesięcy do około roku, w większości przypadków, ale czasem nawet dwa lata.

W 2015 r. do granic Węgier dotarło ponad 160 tysięcy osób. W roku 2017 w obozie położonym przy granicy przebywało od kilkunastu do kilkudziesięciu mieszkańców.